Hematologie

Inleiding

De sectie hematologie van de SKML beheert een aantal rondzendingen op het gebied van de hematologie. Dit betreft de kwantitatieve rondzending “hemocytometrie” en de kwalitatieve rondzendingen “hemoglobinevarianten”, “trombocyten- en leukocytenserologie”, “bloedgroepenserologie” en “bloedcelmorfologie”. De diverse rondzendingen worden hierna kort beschreven.

Rondzending hemocytometrie

  • De hemocytometrie rondzending is geschikt voor laboratoria die met behulp van een hemocytometer analyses uitvoeren op perifeer bloed.
  • In de bloedmonsters worden diverse parameters van het rode en witte bloedbeeld bepaald en tevens de trombocytenconcentratie.
  • De hemocytometrie rondzending wordt zes keer per jaar georganiseerd en per ronde worden acht monsters verstuurd.
  • De acht monsters variëren in concentratie voor zowel hemoglobine-, erytrocyten-, leukocyten- en trombocytenconcentratie.
  • De leukocytenconcentratie van de monsters kan variëren tussen  1,0 en 12 x 109 /L, de trombocytenconcentratie tussen de 20 en 350 x 1012 /L. De tijd tussen afname van het bloed bij donoren tot de meting op de laboratoria bedraagt maximaal 36 uur: verstoring van de kwaliteit van de monsters door het tijdseffect wordt daardoor zoveel mogelijk beperkt.
  • De resultaten van de deelnemers worden vergeleken met de resultaten van de eigen apparatengroep van de deelnemer en met de resultaten van alle deelnemers. De variatie in uitkomsten tussen de 150 deelnemers blijkt in de afgelopen jaren klein te zijn, waarmee het nu zelfs mogelijk wordt om apparaatgroepen in de resultaten te onderscheiden.

Rondzending hemoglobinevarianten

  • Sikkelcelziekte en β-thalassemie zijn beide hemoglobinopathiëen en dus autosomaal recessieve aandoeningen van het postnatale HbA.
  • In Nederland wonen circa 180.000 “gezonde” dragers, waarvan diegenen met een lichte anemie vaak verkeerd worden behandeld. De niet-anemische drager wordt vaak niet eens herkend, tenzij er al onderzoek op etnische indicatie plaats vond. Door onvoldoende preventie worden per jaar circa 60 kinderen met een sikkelcelziekte en β-thalassemie geboren uit circa 250 risicoparen, die in feite voor preventief onderzoek in aanmerking komen. Gelukkig worden dragers tegenwoordig steeds vroeger gediagnostiseerd (zwangerschapsscreening, neonatale screening) en kunnen gerichte adviezen worden gegeven. Klinisch chemische laboratoria worden geacht basisdiagnostiek naar dragerschap uit te kunnen voeren en ook een basisanalyse op dragerschap bij de partner om risicoparen ten behoeve van preventie op te sporen.
  • De Hb-varianten rondzending is inmiddels uitgegroeid van een kwaliteitsinstrument ter herkenning van Hb-mutanten tot een diagnostische test ten behoeve van preventie.
  • Als deelnemer ontvangt u per jaar gelyofiliseerd hemolysaat van 12 casussen, die u in twee reprises kunt analyseren. U voorziet de uitslag van een diagnose, beoordeling van het risico en noodzaak van vervolgonderzoek. U rapporteert uw bevindingen in Qbase en de resultaten worden beoordeeld op juistheid. De juiste uitslag wordt na afloop van de ronde van uitleg voorzien. Het geheel is ten behoeve van “state of the art” diagnostiek en preventie.

Rondzending Trombocyten- en Leukocyten Serologie

  • Deze rondzending biedt de mogelijkheid tot het testen en verbeteren van de kwaliteit van de trombocyten/leukocyten serologie binnen de verschillende deelnemende laboratoria.
  • Eenmaal per jaar worden vijf humane sera, met daarin al dan niet aanwezig trombocyt-specifieke antistoffen (anti Human Platelet Antigens (HPA)) en/of Human Leukocyte Antigens (HLA) antistoffen, rondgestuurd.
  • De deelnemende laboratoria wordt gevraagd door middel van serologisch onderzoek de antistoffen aan te tonen en (indien mogelijk) de HPA antistoffen te specificeren.
  • Daarnaast worden bij iedere rondzending vier bloedsamples verstuurd voor een HPA genotypering.
  • Naast de rapportage van de resultaten van de verschillende deelnemende laboratoria wordt er ieder jaar een nabespreking georganiseerd.

Rondzending bloedgroepserologie “basis”, “zwangeren” en “uitgebreid”

  • De rondzending bloedgroepserologie biedt de deelnemende laboratoria de gelegenheid om de kwaliteit van de eigen bloedgroepserologische bepalingen (bloedgroepen, antistofscreeningen, antistofidentificatie en kruisproeven) te testen en te vergelijken met de resultaten van referentielaboratoria.
  • De rondzending bloedgroepserologie kent drie varianten:
  • de rondzending “basis” omvat monsters voor het bepalen van de ABO- en Rhesus D bloedgroepen van 2 patiënten en 2 donoren, de screening van de 2 patiëntenmonsters op de aanwezigheid van irregulaire bloedgroep antistoffen en het uitvoeren van kruisproeven;
  • de rondzending “zwangeren” bestaat uit het bepalen van de ABO-en Rhesus D bloedgroepen van 2 monsters van zwangeren en 1 navelstreng bloedmonster en het screenen van de monsters van de 2 zwangeren op de eventuele aanwezigheid van irregulaire bloedgroep antistofffen;
  • de rondzending “uitgebreid” bestaat uit een drietal sera, waarvan in geval van een positieve antistofscreening de specificiteit van de aanwezige antistoffen dient te worden vastgesteld overeenkomstig de daarvoor geldende richtlijnen. Deze monsters zijn voorafgaand aan de rondzending door 3 referentielaboratoria beoordeeld op geschiktheid en op basis van de uitkomsten van de referentielaboratoria worden de referentie uitkomsten vastgesteld . Deze laatste rondzending is alleen bedoeld voor laboratoria die zelf antistof-identificatie uitvoeren. Jaarlijks worden van elke variant drie rondzendingen georganiseerd. De resultaten worden, voorzien van commentaar en toelichting, teruggerapporteerd naar de deelnemers.

Rondzending bloedcelmorfologie

  • Met de komst van geautomatiseerde hematologie analysers is de beoordeling van een aantal cellulaire kenmerken van bloedbestanddelen inmiddels verregaand geautomatiseerd.
  • De meeste hematologie analysers bieden naast de hemocytometrische parameters vaak ook een 3-cels of 5-cels differentatie van het witte bloedbeeld en bovendien een kwalitatieve beoordeling van het rode bloedbeeld en de trombocyten.
  • Deze functionaliteit kent echter zijn beperkingen, zeker in die gevallen waarin er afwijkende cellen aanwezig zijn. Daarom blijft een manuele morfologische beoordeling van de cellen nog steeds een belangrijk instrument in het diagnostisch areaal van het laboratorium. Morfologische beoordeling van bloedcellen is een tijds- en kennisintensief proces, dat een continue scholing vereist, terwijl de resultaten desondanks grote interpersoonlijke variaties laten zien.
  • De rondzending bloedcelmorfologie beoogt enerzijds de kwaliteit van de morfologische beoordeling van perifere bloeduitstrijken in Nederland te verbeteren, maar biedt individuele laboratoria en deelnemers tevens de mogelijkheid de kwaliteit van de eigen beoordeling te spiegelen met de resultaten van de referentielaboratoria.
  • Jaarlijks worden drie rondzendingen georganiseerd, waarbij elke rondzending uit 3 bloedmonsters bestaat.
  • Deze monsters worden geselecteerd uit een bestand van zowel gezonde donoren als patiënten met hematologische afwijkingen.
  • Bij de samenstelling van de rondzendingen wordt gestreefd naar een evenwichtige vertegenwoordiging van afwijkingen in het rode en witte bloedbeeld en ligt de focus op die afwijkingen die met enige regelmaat aangetroffen kunnen worden in een gemiddeld laboratorium.
  • De rapportage betreft een combinatie van de gemiddelde resultaten van de beoordeling door de referentielaboratoria en een korte beschrijving van de onderliggende aandoening met de belangrijkste bijbehorende morfologische kenmerken.
printer icoon-a-klein icoon-a-groot icoon-vlag-engels icoon-vlag-nederlands